01/10/25
Postanowienia noworoczne - jak wykorzystać obiektywną szansę
W postanowieniach noworocznych nie widzimy realnej szansy na zmianę. Kojarzą się one z szybką rezygnacją i rozczarowaniem. Jednym z głównych powodów jest poczucie presji oraz przekonanie, że sukces jest praktycznie niemożliwy. Eksperci zauważają, że zmiana nawyków żywieniowych to często świadoma i dobrze zaplanowana decyzja. Najsilniejszą motywacją do wprowadzenia zmian jest dążenie do poprawy zdrowia. Czynnikiem sprzyjającym jest brak presji. Temat ciekawy dla nas ponieważ zdrowa dieta oznacza dziś spożywanie większej ilości warzyw i owoców.
Początek roku to czas postanowień i powszechnej chęci poprawy swoich nawyków żywieniowych. Praktyczne rekomendacje, jak podejść do tego i być skutecznym, siły, energii i wytrwałości - Monika Stromkie-Złomaniec, dietetyk kliniczny, ekspert Core Team.
Zmiana sposobu żywienia jako proces
- Większość konsumentów ma wiele powodów, by dokonać zmian, jednak potrzebują zewnętrznego bodźca (triggera), żeby zacząć wprowadzać je w życie. Sama zmiana odżywiania to proces, w którym uczymy się poprzez samoobserwację i aktualizowanie nabytej wiedzy. Koniec „diety” utożsamiamy z porażką, powrotem do dawnej rzeczywistości i efektem jojo - mówi Agata Zadrożna, ekspertka badań społecznych.
Badania realizowane dla producentów pokazują, że dietę kojarzymy przede wszystkim z reżimem, zakazami i nakazami. Oto pełne ich wyniki: Percepcja słowa „dieta” - wyniki badania
Trudno podpierając się tym słowem wprowadzić pozytywny nastój i coś podpowiedzieć Polakom. Dieta, w potocznym rozumieniu tego słowa, jest ograniczona w czasie i trudno ją powiązać z promocją stylu życia.
- Zmiana sposobu żywienia to często przełomowa decyzja, która w dużym stopniu determinuje styl życia respondentów. Ich relacja z jedzeniem zmieniała się w czasie - często dostrzegali w sobie coraz więcej niezdrowych nawyków, m.in. traktowanie jedzenia jako gratyfikacji czy pocieszenia. To wszystko powoduje, że dokonujące się zmiany w ich jadłospisie to świadomy, złożony proces o charakterze lifestylowym i podłożu psychologicznym - wyjaśnia Urszula Krassowska, socjolożka z ponad 35-letnią praktyką w badaniach opinii i rynku.
Nową dietę traktują najczęściej jako zaktualizowany sposób żywienia, który powinien zostać z nimi na zawsze. Co jednak ciekawe, oczekują od siebie większej samodyscypliny na początku tego procesu i zakładają więcej przestrzeni na odstępstwa wraz z osiągnięciem celów - dodaje.
Większość noworocznych postanowień szybko kończy się niepowodzeniem. Często działamy bez ładu i składu, nie zapisujemy naszych planów, nie monitorujemy postępów, a w głębi duszy wiemy, że te ambitne obietnice wytrwają najwyżej kilka tygodni.
Dietetycy obserwują prawdziwe oblężenie gabinetów na początku roku, które zwykle wygasa do połowy lutego. Aby osiągnąć sukces, cele powinny być realistyczne, dobrze przemyślane i zapisane. Warto również rozważyć wsparcie specjalisty w ich realizacji.
Postanowienia noworoczne związane ze zmianą sposobu odżywiania na zdrowszy
Bariery - czynniki rozpraszające, zagrażające
Niepotrzebna presja. Postanowienia noworoczne łączone są przez respondentów z poczuciem presji i niepotrzebnym stresem. Towarzyszy temu pewnego rodzaju dualizm emocji: z jednej strony niebranie udziału w koncepcie postanowień noworocznych budzi w nich strach, gdyż może wiązać się z osądem ze strony innych np. świadczyć o braku ambicji. Z drugiej strony, zdając sobie sprawę, jak silnie oddziałuje na nich ta zewnętrzna presja, nie chcą się jej poddawać – zamiast sztucznie wytwarzać stres, wolą się poddać lub zaplanować zmiany na inny czas (ważny dla nas a neutralny społecznie). Postanowienia noworoczne kojarzą się respondentom z szybkim wypaleniem i zawodem. Osobistą przegraną.
Przegrana walka. Postanowienia noworoczne to często dla respondentów z góry przegrana walka. Wielokrotnie podejmowane próby kończące się porażką sprawiają, że nie upatrują w tym koncepcie szansy na realne zmiany. Jest to jeden z głównych powodów tak niskiej frekwencji respondentów w tegorocznym ustanawianiu postanowień.
Postanowienia noworoczne kojarzą nam się również z pewnymi specyficznymi cechami:
- muszą zostać spisane - mogą zostać zapomniane,
- niezwykle rzadko się z nich rozliczamy,
- jeśli nie uda nam się rozpocząć pierwszego stycznia, natychmiast z nimi zrywamy,
- podchodząc do nich, zakładamy, że wytrwamy maksymalnie kilak tygodni
- dotyczą trudnych dla nas zmian, często sprzecznych z naszym charakterem.
Nieodpowiedni czas. Koniec roku to niezwykle ważny czas dla Polaków. Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok to rodzinny czas w którym osobiste preferencje ustępują tradycji. Respondenci nie chcą rezygnować ze smacznego, domowego jedzenia, które zostało po świętach. Nie chcą go też marnować, zarówno ze względów finansowych, jak i moralnych.
Dodatkowo uważają, że utrzymanie czy rozpoczynanie diety w tym czasie wiązałoby się z wieloma problemami, w tym logistycznymi. Karnawał nie sprzyja restrykcjom. To czas, w którym trudno rezygnować z jedzenia i spożywania alkoholu.
Grupa Młodych dorosłych wskazuje również na problem dotyczący długości trwania postanowień. Nie planują na rok do przodu, nie wiedzą, jak będzie wyglądała ich życiowa sytuacja, więc nie chcą poodejmować postanowień na tak długi czas.
Wśród niektórych osób niepraktykujących postanowień noworocznych istnieje przekonanie, że konkretna data wdrożenia zmian w życiu jest ważna (choć nie łączą jej z Nowym Rokiem).
Według nich postanowienia noworoczne są często podejmowane pod wpływem impulsu, jednak indywidualnie ustanowiona i konkretna data zmiany sposobu żywienia wprowadza dyscyplinę i ma wymiar symboliczny.
Dla części Młodych dorosłych, którzy studiują, substytutem postanowień noworocznych są postanowienia semestralne.
Wiosna wskazywana jest jako czas sprzyjający zmianom ze względu na specyficzną aurę i większą dostępność warzyw i owoców.
Drivery - czynniki napędzające, determinujące sukces
Samorozwój. Postanowienia Noworoczne opisywane są jako cześć szerszej praktyki samorozwoju zakłada stworzenie planu na cały rok, podsumowanie i ocenę swoich zeszłorocznych działań. W takim rozumieniu postanowień noworocznych można planować zmiany w czasie – nie wszystkie muszą zacząć się 1 stycznia, tym samym można się do nich lepiej przygotować i wprowadzać bardziej świadomie. Postanowienia noworoczne pomagają nam się rozwijać i być lepszą osobą, stając się drogowskazami dla podejmowanych na przestrzeni roku decyzji.
Tradycja. Posiadanie postanowień noworocznych rozumiane jako norma i część corocznej tradycji – jak mówi jedna z respondentek: „każdy ma jakieś postanowienia”. Ustanawianie postanowień ma dla nich charakter sentymentalny. Jest tradycją praktykowaną od wielu lat i wyniesioną z domu. Postanowienia noworoczne są częścią świątecznej aury, magicznego czasu w roku. Bywają kolektywne – ustanawiane z koleżankami czy jako efekt rodzinnego „zakładu”. Wdrażane w życie z początkiem stycznia.
Magiczny czas. Dzień Nowego Roku traktowany jest jako magiczny. Ma on wymiar symboliczny – wchodząc w nowy rok, rozpoczyna się nowy etap życia, a dotychczasowe porażki można zostawić za sobą. Dodatkowo Nowy Rok opisywany jest jako jeden z ostatnich dni świątecznych, zwieńczenie rodzinnych i przyjemnych chwil dni wolnych od obowiązków. Nowy rok sprzyja podejmowaniu ważnych decyzji również w kontekście diety. Szczególnie widoczna jest ta motywacja u osób chcących schudnąć (motywacją jest wystarczająco długi czas, by zmienić swój wygląd przed wakacjami).
Kolejność ma znaczenie
Początek roku i dążenie do zdrowia jest motywacją dla milionów Polaków. Dla wszystkich zdrowy sposób żywienia zakłada codzienne spożycie dużej ilości warzyw i owoców. Różne są tylko drogi osiągniecia na tym polu sukcesu. Przełom stanowi zrozumienie ich roli w codziennym odżywianiu i świadoma kolejności spożywanych produktów, które mamy na talerzu.
Posiłek zacząć powinniśmy od błonnika, na początku posiłku powinniśmy jeść produkty pochodzenia roślinnego. Warzywa polane olejem zwiększą wchłanianie związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Potem białko, czyli rośliny strączkowe, mięso, ryby, jaja. Na końcu skrobia, czyli węglowodany o średnim i wyższym IG - makaron, ziemniaki, ryż. Na koniec owoce!
Zaczynanie posiłków od warzyw, a kończenie ich owocami, jest korzystne z punktu widzenia zdrowego odżywiania. Warzywa, dzięki swojej niskiej kaloryczności i wysokiej zawartości błonnika, pomagają szybciej poczuć sytość i mogą wspierać kontrolę wielkości porcji. Z kolei owoce, spożywane na koniec, dostarczają witamin, minerałów, przeciwutleniaczy i błonnika.
Z badań konsumpcji wynika, że 16-18% Polaków odżywia się zgodnie z zaleceniami dietetyków, jeśli chodzi o spożywanie właściwej ilości warzyw i owoców. W tym samym czasie 1/7 Polaków odżywiało się bardzo źle, czyli warzyw i owoców jadło bardzo mało lub wcale. Większość Polaków (2/3) je mało owoców i warzyw. Szczegóły w comiesięcznym monitoringu konsumpcji na stronie WczorajNaTalerzu.pl
#Fundusze Promocji
Opracowanie w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw zadania „CORE TEAM - promocja konsumpcji owoców i warzyw i forum współpracy sektora, IV edycja”.
Projekt realizowany jest pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju.
Kontakty:
Kuba Antoszewski