Badanie zostało po raz pierwszy zaprezentowane i omówione podczas wiosennego spotkania Core Teamu sektora ogrodniczego, w dniu 3 kwietnia 2025 r. w Mszczonowie w województwie mazowieckim.
Bezpieczeństwo żywnościowe to stan, w którym ludność danego państwa ma stały, wystarczający dostęp do żywności, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym.
Pojęcie to często pojawia się w kontekście sytuacji wyjątkowej, np. wojny czy kryzysu. To błędne zawężenie. Chodzi bowiem o zapewnienie by każdy obywatel, niezależnie od sytuacji ekonomicznej, miał dostęp do pożywienia, które jest zdrowe, bezpieczne i odpowiednie dla jego potrzeb.
Połowę tego co jemy stanowić powinny warzywa i owoce
Wśród wielu produktów podstawowych i kategorii żywności, wyjątkowe miejsce zajmuje produkcja sektora ogrodniczego. Kanonem właściwego odżywania jest bowiem duże, codzienne, spożycie warzyw i owoców.
Zalecenie „połowa tego, co jemy, powinny stanowić warzywa i owoce”, jest dziś częścią wspólną rekomendacji wszystkich instytucji zajmujących się zdrowiem publicznym oraz dietetyką. Takie zalecenia są wynikiem licznych badań naukowych. Formuje je Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEZ), Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy (NIZP PZH-PIB), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Producenci owoców i warzyw zlecili badanie, które miało pokazać miejsce bezpieczeństwa żywnościowego w debacie społecznej i kampanii prezydenckiej. W szczególności odpowiedzieć na pytania:
- Czy wyborcy widzą w programach kandydatów tematy produkcji ogrodniczej?
- Który kandydat na Prezydenta najlepiej zadba o niezależność żywnościową Polski?
- Jakie są oczekiwania wobec Prezydenta – kluczowe kwestie związane z bezpieczeństwem żywnościowym?
Wnioski z badań zrealizowanych przez Opinia24
Bezpieczeństwo ekonomiczne i koszty życia należą obecnie dla respondentów do najważniejszych obszarów wymagających działań prezydenta. Wzrost cen energii i paliw wyraźnie dominuje nad pozostałymi tematami niezależnie od preferencji politycznych.
Sprawy rolników i producentów żywności, takie jak opłacalność produkcji czy samoorganizacja, są ważne dla znacznej części badanych. To wyraźny sygnał, że społeczne oczekiwania nie ograniczają się tylko do konsumenckiej strony łańcucha żywnościowego, końcowej, ale obejmują też jego początek, zaplecze polskiej produkcji.
Kwestie związane z rolnictwem, żywnością i zdrowiem również zajmują wysoką pozycję w hierarchii ważnych spraw – co koresponduje z wcześniejszymi danymi, w których respondenci oczekiwali od kandydatów działań na rzecz niezależności żywnościowej Polski.
Wysokie wskazania dotyczące promocji nawyków żywieniowych i nieprzetworzonej żywności mogą wskazywać na rosnącą świadomość znaczenia diety i zdrowia publicznego.
Wnioski dotyczące wybranych kandydatów
Rafał Trzaskowski postrzegany jest jako kandydat, który najlepiej zadba o niezależność żywnościową Polski, szczególnie przez osoby starsze i z wyższym wykształceniem.
Sławomir Mentzen jest wyraźnym liderem wśród najmłodszych wyborców, co sugeruje, że jego przekaz trafia do młodego pokolenia.
Duży odsetek osób niezdecydowanych (22%) lub przekonanych, że żaden kandydat nie poradzi sobie z tym wyzwaniem (8%), wskazuje na konieczność lepszego komunikowania planów i działań dotyczących bezpieczeństwa żywnościowego.
Wyborcy Karola Nawrockiego i Sławomira Mentzena są wyraźnie bardziej skoncentrowani na kwestiach związanych z produkcją rolną, jej opłacalnością i strukturą organizacyjną.
Rafał Trzaskowski przyciąga osoby, które częściej oczekują działań w obszarze zdrowia publicznego, edukacji żywieniowej i promocji prozdrowotnych postaw, co może odpowiadać jego bardziej miejskiemu i progresywnemu elektoratowi.
Komentarz ekspercki
Agata Zadrożna ekspertka badań społecznych w Opinii24. Ponad 20 lat doświadczenia w badaniach rynku i opinii, w tym dotyczących postrzegania warzyw i owoców.
- Bezpieczeństwo żywnościowe to obecnie bardzo ważny społecznie temat. Od pandemii zdajemy sobie sprawę, że bezpieczeństwo żywnościowe jest ważne i należy do domeny Państwa. Ten temat cały czas jest istotny. Wpływ ma na to bliskość działań wojennych, pogarszający się klimat relacji międzynarodowych, kwestie klimatyczne i środowiskowe.
- Politycy mało eksploatują temat bezpieczeństwa żywnościowego. Zarówno w kontekście „lifestylowym”, tu gdzie chodzi o promocje zdrowego stylu życia, zdrowej żywności, warzyw i owoców, jako synonimu żywności nieprzetworzonej oraz promocję zdrowych nawyków żywieniowych u dzieci i młodzieży. Jak od strony podażowej, gdzie 2 na 5 Polaków (39%) widzi problem zapewnienie opłacalności produkcji rolnej i ogrodniczej, a 20% uważa, że branża ogrodnicza, rolnicza, powinna się zrzeszać a Państwo promować spółdzielczość lub inne formy takiej konsolidacji rodzimych producentów.
- Ciekawym odkryciem jest potencjał związany z promocją polskiej kuchni i polskiej żywności. Prezydent reprezentuje nasz kraj, więc powinien o tym zawsze pamiętać. Promocję polskiej kuchni można łączyć z wysokimi deklaracjami oczekiwań „promocji zdrowego odżywiania” (30%) i zdrowej nieprzetworzonej żywności (22%).
- Temat bezpieczeństwa żywnościowego nie jest adresowany do rolników i ogrodników. Zaadresowanie go do realnych producentów jest niepotrzebnym zawężeniem. Bezpieczeństwo żywnościowe, to temat interesujący kilkanaście milionów wyborców. Bliższy trosce o zdrowie rodziny, najbliższych. Może być postrzegany jako egzystencjalny, związany z kosztami życia i zapewnienia bezpieczeństwa.
- Niedoszacowanie potencjału bezpieczeństwa żywnościowego może być związane z dominacją problematyki bezpieczeństwa militarnego. To temat, który po prosu się nie pojawił, a na pewno jeszcze nie przebił. Jest to temat „nowy”, z którym można łatwo wejść. Wystarczy odwołać się do pandemii i aktualnych wydarzeń, np. rosnących barier w handlu międzynarodowym.
- Temat bezpieczeństwa żywnościowego jest ciekawy także z perspektywy producentów – ogrodników, rolników, hodowców. Pozwala prezentować swój obszar kompetencji jako bardzo ważny i mówić o produkcji do zwykłych ludzi. Zwrócić uwagę na swego rodzaju współzależność („Wasze bezpieczeństwo to nasza produkcja, Wasz patriotyzm konsumencki to pomoc dla nas; nasze interesy są zbieżne”). Kluczowe jest tu zaprezentowanie swojej postawy i obietnicy w stylu „możecie na nas liczyć”.
- Bezpieczeństwo żywnościowe, w odróżnieniu od militarnego, może być postrzegane pozytywnie. Producenci mogą dać konsumentom pozytywny sygnał – pokazać: mamy w Polsce produkcję ogrodniczą i rolną, produkujemy to co znamy i wszyscy cenimy, co jest smaczne i jak się okazuje, stanowi o naszym bezpieczeństwie. Naturalny efekt to postrzeganie „liczmy przede wszystkim na siebie, codziennie, wspierajmy się, kupując polskie kupujesz podwójnie”.
Inne aspekty bezpieczeństwa żywnościowego
Od czego zależy nasze bezpieczeństwa żywnościowe?
- Poziomu produkcji krajowej, jej efektywność oraz stabilność cen żywności.
- Jakości polityki rolnej i żywnościowej oraz nadwyżki eksportu nad importem.
- Infrastruktury handlowej, transportowej i logistycznej. W masowej percepcji jest już także - i ma wpływ na ocenę bezpieczeństwa - infrastruktura określana jako Centralny Port Komunikacyjny.
- Zdolność adaptacji do zmian klimatycznych. Coraz większy wpływ mają nowe percepcje, zawiązane z komunikacją upałów, susz, pożarów, powodzi itp. Konsumenci częściej zauważają, że pogoda może negatywny wpływać na produkcję żywności. Są zatem otwarci na komunikację związaną z pokazaniem produkcji, rozwojem nowych technologii, strategią adaptacyjną w ogrodnictwie / rolnictwie.
Kluczowe znacznie dla „bezpieczeństwa żywnościowego” ma postrzeganie go jako zadanie zapewnienia wszystkim obywatelom stałego dostępu do bezpiecznej i pożywnej żywności. Takie zaadresowanie oznacza duży potencjał – wagę dla wyborców i potencjalnie pozytywne emocje, związane ze świadomością jakości polskiej żywotności, wielkości produkcji warzyw, bogactwa gatunkowego owoców jagodowych i odmianowego jabłek.
Badanie zostało zrealizowane techniką mixed-mode: wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo – CATI oraz wywiadów internetowych (CAWI), na reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców Polski w wieku 18 lat i więcej.
Wszystkie prezentowane na wykresach wyniki są przedstawione w wartościach procentowych. Udziały procentowe są zaokrąglone do liczb całkowitych. Oznacza to, że w niektórych przypadkach wyniki mogą nie sumować się do 100%.
Więcej o diagnozowanych przez Core Team sektora ogrodniczego zagrożeniach na polu bezpieczeństwa żywnościowego w materiale: Sektor ogrodniczy - 5 wyzwań dla bezpieczeństwa żywnościowego
#FunduszePromocji
Źródło: Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw
Opracowanie w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw zadania CORE TEAM, IV edycja. Zadanie jest realizowane pod Honorowym Patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Kontakt: