Sektor ogrodniczy stawia na talerz*

Dlaczego talerz* jest szansą na wzrost konsumpcji warzyw i owoców w Polsce?

27 marca 2022

Talerz* zastąpił Piramidę Żywności i Żywienia. Od 12 lat na świecie, a od 2 lat w Polsce, mamy nowe narzędzie edukacji żywieniowej. Nie tylko nazwa jest prostsza. Talerz* podoba się bo jest praktyczniejszy. Pomaga w przygotowywaniu codziennych posiłków i jest czytelny dla ludzi w każdym wieku, od dzieci, nastolatków, po seniorów. Widać w nim, że dobrze zbilansowany posiłek powinien składać się w połowie z warzyw i owoców. Zapraszamy by poznać argumenty na rzecz i przykłady użyteczności Talerza*.

Od 100 na całym świecie poszukiwane są wizualizacje i infografiki zachęcające do zdrowych wyborów żywieniowych. W latach 1992-2010 edukację żywieniową zdominowała Piramida. Pierwotny pomysł polegał na tym, by pokazać pokarmy, które powinniśmy spożywać najczęściej jako podstawę piramidy, a na jej szczycie te, których powinniśmy jeść mniej. Wydawało się, że zalecenia są czytelne a przekaz prosty. Jednak istota tego pomysłu miała z czasem okazać się największą jego słabością. Piramida czytana „od góry” koncentrowała naszą uwagę na tym czego powinniśmy jeść najmniej.

Podjęto kilka prób poprawienia Piramidy. W Stanach Zjednoczonych w 2005 roku grupy produktów zostały pokazane jako piętra piramidy o różnej szerokości, odpowiadającej zalecanym proporcjom w posiłkach. Im większą powierzchnię piramidy zajmuje dana grupa produktów, tym większy powinien być jej udział w naszej diecie. To był krok do przodu, ale ciągle trudno było patrząc na piramidę odpowiedzieć na pytanie „jak mam jeść?”.

W 2016 roku w Polsce pojawiła się Piramida zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Aktywność fizyczna „wyprzedzała” warzywa i owoce, ale to tylko część zmian. W tej wersji wszystkie piętra zwężały się ku górze piramidy. Miały one pokazywać ludziom, że każda grupa produktów żywnościowych obejmuje zarówno zdrowsze, jak i mniej zdrowe wybory. Mimo próby ulepszeń to był „krok wstecz”. Kolejne wersje piramidy były krytykowane za to, że były „mądre” ale niepraktyczne.

Prosty sposób na zdrowy posiłek

Pierwszy raz ikonę talerza Amerykański Instytut Badań nad Rakiem wykorzystał w 1999 roku. Celem już wtedy było zachęcenie ludzi do jedzenia większej ilości warzyw, owoców oraz produktów pełnoziarnistych. Talerz pomógł zrozumieć, jakie rodzaje żywności należy uwzględnić w każdym jedzonym posiłku. Talerz został podzielony na cztery części przedstawiające różne grupy. Owoce i warzywa wypełniają połowę talerza, drugą połowę wypełniają źródła białka i skrobi. Takie podejście pokazuje udział warzyw i owoców w codziennych posiłkach.

W latach 2019-2020 Kantar przeprowadził dla nas badania, z których wynikało, że piramida wręcz deprymuje. Wielu rodziców próbowało wspomagać się nią w domowej edukacji i nie byli w stanie odpowiedzieć na kluczowe pytanie: jak ma wyglądać normalny codzienny posiłek? Talerz różni się od piramidy żywieniowej. Mniej chodzi w nim o opis całych grup produktów, bardziej o to, co powinniśmy jeść. Jest bardzo praktyczny. Dlatego uważam, że talerz żywieniowy jest szansą na poprawę nawyków żywieniowych Polaków. Warto byśmy jako sektor bardzo aktywnie wsparli jego popularyzację

mówi Witold Boguta, Prezes Krajowego Związku Grup Producentów Owoców i Warzyw, inicjator realizacji Narodowych Badań Konsumpcji Owoców i Warzyw.

- Talerz wzmacnia pozycję warzyw. Przestają być dodatkiem. Polską specyfiką jest to, że rzadko jemy owoce w głównych posiłkach. Z badań wiemy, że robi to tylko 12% konsumentów. Nacje, które zaczęły promować talerz przed nami znacznie częściej włączają owoce do śniadania, obiadu czy kolacji. Robią tak Amerykanie, Kanadyjczycy, Meksykanie, Francuzi, Hiszpanie czy Włosi. Ci ostatni robią tak od dwóch tysięcy lat. Jest takie rzymskie przysłowie „Ab ovo ad mala”, czyli „od jajka do jabłka”. To jak robić coś od początku do końca, ponieważ starożytni rozpoczynali ucztę od jaj, a kończyli jabłkami. Jeśli tej różnicy nie uwzględnimy goły talerz tylko nas uśpi. Owoce należy pokazać obok talerza, w miejscu, które kojarzymy z owocowym kompotem. Warto promować filiżankę owoców jagodowych, jedno jabłko lub szklankę soku. W ten prosty sposób budować miejsce owoców w każdym posiłku – tłumaczy Maciej Dolata z INSPIRE smarter branding, agencji strategicznej, która wspiera producentów.

Jeść jako Polacy możemy znakomicie

Talerz zdrowego odżywania jest od 17 października 2020 roku narzędziem edukacji żywieniowej rekomendowanym przez Instytut Żywności i Żywienia, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB.

- Talerz to szansa, ale żarna edukacji żywieniowej mielą zbyt wolno. Nie minęło 10 lat od pojawienia się Piramidy, a już pokazano pierwszy Talerz. Od tego czasu minęło ponad 20 lat, a my stoimy praktycznie w tym samym miejscu. W tym tempie nigdy nie dogonimy problemu. Przed nami wielka mobilizacja i edukacja całego pokolenia, w oparciu o ten bardzo sugestywny talerz*, możemy zjednoczyć lekarzy i dietetyków, kucharzy i restauratorów, producentów i przetwórców, wszystkich, którzy czują, że jesteśmy w tym temacie predestynowani. Jako Polacy jeść możemy naprawdę znakomicie – podsumowuje Maciej Dolata, INSPIRE smarter branding.

Przykłady

Zobacz jak talerz* żywieniowy pomógł pokazać pełne rekomendacje żywieniowe dla osób z nadciśnieniem, diabetyków, w profilaktyce zapobieganie chorób nowotworowych, rekomendacje związane z płodnością, dla kobiet w ciąży, matek karmiących, dla dzieci (w wierszowanej formie), uczniów (na poprawę pamięci i lepszą koncentrację); dla osób zabieganych (na lepszy sen, wydajniejszą pracę mózgu, odporność na stres), związane z powstrzymaniem starzenia (antyaging). Zestawienie otwiera „talerz wiosenny”. Lista opracowywanych już rekomendacji dostępna jest tutaj

Lista przygotowywanych rekomendacji dostępna jest tutaj

#PołowaSukcesu #PołwaTalerza
#PołowaTegoCoJemy #PolskaSmakuje

Źródło: Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw

Rekomendacje żywieniowe zostały opracowane w ramach projektu „CORE TEAM - promocja konsumpcji owoców i warzyw i forum współpracy sektora”. Zadanie sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw. Projekt jest realizowany przez KZGPOiW we współpracy z agencją INSPIRE smarter branding i pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Więcej w materiałach:

Mamy to na talerzu* – już ponad 10 pełnych rekomendacji żywieniowych opracowanych przez sektor ogrodniczy w ramach projektu Core Team
Podaj mi to jak na talerzu* – plan publikacji zaleceń żywieniowych, które będą opracowywane przez sektor ogrodniczy w ramach projektu Core Team w 2022 roku
Jak dojść do połowy talerza? Sprint czy półmaraton? – jak zdaniem dietetyków zacząć jeść więcej warzyw i owoców i sprawnie uczynić podstawą każdego posiłku

Kontakt:

Monika Stromkie-Złomaniec

Dietetyk kliniczny Z kaloriami na pieńku

604 724 777

Witold Boguta

Prezes Zarządu Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, w CORE TEAM lider zespołu ds. Zespół ds. komunikacji roli warzyw i owoców w żywieniu człowieka

+48 504 096 015

Maciej Dolata

Partner Zarządzający INSPIRE smarter branding

+48 501 865 755

Załączniki

Pobierz wszystkie

POŁOWA SUKCESU (13).jpg

grafika | 4,14 MB

Dlaczego talerz* jest szansą na wzrost konsumpcji warzyw i owoców w Polsce?

Prosty sposób na zdrowy posiłek

Jeść jako Polacy możemy znakomicie

Promocja konsumpcji

Mamy to na talerzu! – już 32 pełne rekomendacje żywieniowe dla Twojego zdrowia i profilaktyki

Spotkania prasowe

Jak odżywiać się latem i jak skorzystać z samozbiorów?

Aktualności

Jak odżywiać się latem i jak skorzystać z samozbiorów?

Spotkania prasowe

Rusza sezon, w którym 60% konsumentów kupi więcej polskich owoców i warzyw